قویترین بازها
پتاسیم هیدروکسید
نامهای دیگر: پتاس، پتاسیم هیدرات، هیدروکسید پتاس، پتاس سوزآور
فرمول مولکولی: KOH
شکل ظاهری: جامد گرانول سفید رنگ
انحلال پذیری: محلول در آب، الکل، گلیسرول - نامحلول در اتر، آمونیاک مایع
کاربرد: خنثی سازی اسیدها
پتاسیم هیدروکسید یک ترکیب شیمیایی با فرمول مولکولی KOH است، و معمولا پتاس سوز آور نامیده می شود. این ترکیب و سود سوزآور یا همان سدیم هیدروکسید از قویترین بازها هستند. برعکس هیدروکسید سدیم، هیدروکسید پتاسیم عاری از هرگونه کلر می باشد و در نتیجه ازآن میتوان برای خنثی سازی محلول ها و موادی که باید در عدم حضور کلر خنثی شوند مورد استفاده قرار گیرد. هیدروکسید پتاس نسبت به مقدار بیشتری در آب حل می شود. پتاس، جامدی بی بو، سفید و ناهموار است که اغلب محلول درآب است. برآورد شده که در سال ۲۰۰۵ بین ۷۰۰٬۰۰۰ تا ۸۰۰٬۰۰۰ تن از این محصول تولید شده‌است و تقریباً یک صدم مقداری است که سدیم هیدروکسید سالانه تولید میشود است. پتاس ماده تشکیل دهنده بیشتر صابون های مایع و جامد و همچنین بسیاری از ترکیبات دیگر است.
روشهای تولید هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم، کهمعمولا پتاس سوز آور نامیده می شود، توسط الکترولیز آب نمک کلرید پتاسیم در سلول های الکترولیتی با استفاده از فرآیند جیوه ای و فرآیند غشایی تولید می شود. در روش جیوه ای هیدروکسید پتاسیم بسیار خالص و در روش غشایی، محلول حدود ۳۰% تولید می شود. این محلول ها به کمک تبخیر، تغلیظ می شوند و در بیشتر موارد از طریق تبخیر در خلاء هیدروکسید پتاسیم جامد ۹۰% حاصل می گردد.
کاربرد هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم و هیدروکسید سدیم را در صنعت میتوان به عنوان مترادف یکدیگر استفاده کرد، اما معمولا هیدروکسید سدیم بدلیل قیمت پایینتر ارجحیت دارد. انواع کاربرد این محصول به قرار زیر است:
- پیشرو جهت ترکیبات پتاسیم
از هیدروکسید پتاسیم برای تولید سایر ترکیبات پتاسیم نظیر پرمنگنات پتاسیم، کربنات پتاسیم، فسفات های پتاسیم نظیر دی فسفات تترا پتاسیم، یدات پتاسیم، سیانید پتاسیم، استفاده می شود. بیشتر نمکهای پتاسیم توسط واکنش های خنثی شامل پتاس آماده میشود.
- تولید بیودیزل و ساخت صابون
از هیدروکسید پتاسیم جهت تولید صابون های مایع با کیفیت بالا، ساخت گازوئیل از نباتات، خنثی سازی محلول های اسیدی و در تولید مواد شیمیایی استفاده می شود.
- کاربرد در کشاورزی
پتاسیم یکی از عناصر غذایی اولیه موجودات زنده جانوری و گیاهی است، کودهای پتاسیم بعد از نیتروژن و فسفر، سومین کود از نظر مصرف هستند، کودها 95% از مصرف پتاسیم را به خود اختصاص داده اند و کمتر از 10 درصد آن به مصرف تهیه مواد شیمیایی می رسد. کودهای طبیعی یا شیمیایی باعث افزایش توانایی خاک برای رشد و سلامت گیاه است که حاوی نیتروژن، فسفر یا پتاسیم می باشد و این عناصرحاصل خیزی خاک را افزایش می دهند. پتاسیم فعالیت یا عدم فعالیت آنزیم‌ها، استفاده بهینه از آب، فتوسنتز و انتقال قندها، تولید نشاسته، در ترکیبات پرانرژی لازم برای رشد گیاهان، مقاومت در برابر بیماری‌ها و اثرات ناشی از خشکسالی، طعم و بوی میوه‌ها و سبزیجات را در گیاهان کنترل می‌کند. عرضه پتاسیم، بیشتر بصورت پتاس و کانی‌های پتاسیم‌دار، کانه‌ها و محصولات فرآوری شده (کودهای آماده برای مصرف، کودهای ترکیبی) صورت می‌گیرد.
-سایر کاربردها
از دیگر کاربردهای KOH به عنوان الکترولیت در باتری ها می باشد. پتاس همچنین برای ساخت تراشه های نیمه رسانا استفاده میشود. در مانیکور نیز برای از بین بردن پوست های زمخت دست و پا از ماده شیمیایی استفاده می شود که عنصر اصلی سازنده آن هیدروکسید پتاسیم است. برای از بین بردن موی حیوانات از بازهایی مانند هیدروکسید پتاسیم که به کوتیکول ساقه مو آسیب می زنند، استفاده میشود. پوست حیوانات را برای چند ساعت در محلول هیدروکسید پتاسیم و آب می خیسانند و آنها را برای مرحله مو زدایی آماده می کنند. از این اثر برای اصلاح صورت هم استفاده می شود. محصولات قبل اصلاح و بعضی از خمیرهای ریش تراشی حاوی هیدروکسید پتاسیم می باشند.
